نقش جهاددانشگاهی در تقویت هویت فرهنگی و توسعۀ اجتماعی
سلیمان حیدری
در دنیای امروز، با توجه به تغییرات سریع در عرصه‌های فرهنگی و اجتماعی، حفظ و تقویت هویت فرهنگی به‌عنوان عاملی اساسی برای توسعۀ اجتماعی و پایداری جوامع شناخته می‌شود. جهاددانشگاهی به‌عنوان یک نهاد علمی و فرهنگی پس از انقلاب اسلامی ایران، ظرفیت‌های ویژه‌ای برای ارتقای هویت فرهنگی و اجتماعی جامعه فراهم آورده است. در زیر به صورت مختصر به بررسی ابعاد مختلف فعالیت‌های جهاددانشگاهی و تأثیرات آن بر هویت فرهنگی و توسعۀ اجتماعی اشاره شده است:
۱) تاریخچۀ جهاددانشگاهی
جهاد دانشگاهی در تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۵۹ به‌منظور حمایت از علم و فرهنگ اسلامی تأسیس شد. این نهاد با هدف آموزش و تربیت افراد متخصص و توانمند، تحقیقات در زمینۀ علوم مختلف و ایجاد ارتباط بین دانشگاه‌ها و جامعه تلاش می‌کند
۲) نقش جهاددانشگاهی در تقویت هویت فرهنگی
الف) برگزاری رویداد، کارگاه و سمینارهای مختلف:
این برنامه‌ها برای تبادل نظر دربارۀ فرهنگ اسلامی، تاریخ ایران، و مسائل اجتماعی برگزار می‌شوند. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که این فعالیت‌ها به ارتقای آگاهی‌های فرهنگی و تقویت حس هویت ملّی جوانان کمک می‌کند. (مثل: مسابقات ملّی مناظرات دانشجویی، اردوهای ایران مرز پرگهر و…)
ب) پژوهش‌های فرهنگی:
جهاددانشگاهی با حمایت از پژوهش‌های کارشناسی و تحصیلات تکمیلی در زمینه‌های فرهنگی، به شناسایی و معرفی آثار و شخصیت‌های فرهنگی و هنری پرداخته است. این فعالیت‌ها به غنای فرهنگی و ترویج نقاط قوت هویت ملّی کمک شایانی می‌کند.
۳) تأثیرات اجتماعی جهاد دانشگاهی
الف) توسعۀ مهارت‌های اجتماعی:
برگزاری دوره‌های آموزشی در زمینه‌های کارآفرینی، مدیریت، و مهارت‌های زندگی نه‌تنها به توانمندسازی نیروی انسانی کمک می‌کند، بلکه به توسعۀ اجتماعی و اقتصادی نیز منجر می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری در آموزش‌های مهارتی می‌تواند به کاهش بیکاری و ایجاد فرصت‌های شغلی منجر شود.
ب) افزایش مشارکت اجتماعی:
جهاددانشگاهی با راه‌اندازی طرح‌های مشارکتی، به تقویت خودباوری و همکاری میان جوانان و گروه‌های اجتماعی کمک کرده است. این مشارکت‌ها به افزایش احساس مسئولیت اجتماعی در میان جامعه می‌انجامد
۴) چالش‌ها و فرصت‌ها
چالش‌ها:
کمبود اعتبارات مالی: یکی از چالش‌های اصلی جهاددانشگاهی نبود منابع مالی کافی برای انجام برنامه‌های متنوع است. نهادهای دولتی باید حمایت‌های بیشتری از این نهاد فرهنگی به عمل آورند.
رقابت با نهادهای دیگر: وجود نهادهای متعدد فرهنگی و آموزشی می‌تواند به تداخل در فعالیت‌ها منجر شود و بر کیفیت برنامه‌ها تأثیر بگذارد.
فرصت‌ها:
افزایش تقاضا برای پژوهش‌های فرهنگی: با توجه به نیاز روزافزون به تحقیق و پژوهش‌های فرهنگی در سطح جامعه، جهاددانشگاهی می‌تواند از این فرصت بهره‌برداری بهینه کند.
گسترش همکاری‌های بین‌المللی: افزایش تعاملات فرهنگی میان کشورهای مختلف می‌تواند به تبادل تجربیات و ارتقای فعالیت‌های جهاددانشگاهی کمک کند.
نتیجه‌گیری
جهاد دانشگاهی با بهره‌گیری از پتانسیل‌های علمی و فرهنگی خود، می‌تواند نقش مؤثری در تقویت هویت فرهنگی و توسعۀ اجتماعی ایران ایفا کند. با رفع چالش‌ها و استفاده از فرصت‌ها، این نهاد می‌تواند به تحقق اهداف توسعه‌ای کشور کمک نماید. به‌منظور نیل به این اهداف، لازم است که برنامه‌ریزی‌های دقیق و همه‌جانبه‌تری در خصوص فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی جهاددانشگاهی انجام شود.
