پویان ظفری
مدرس کارکنان دولت

روز کارمند، روز تجلیل از انسان‌ های شایسته‌ ای است که هدفشان خدمت به مردم و کسب رضای پروردگار است.
کارمندان و منابع انسانی هر سازمان، عامل اصلی حیات آن سازمان هستند. سازمان سالم به موازات توجه به میزان تولید و بهره وری، معتقد به سلامت روانی کارکنان خود نیز است. یکی از مقوله های مهم در سلامت روان و رضایت شغلی، اعتماد سازمانی است که امروز این مقوله مهم را از منظر علوم اعصاب مورد بررسی قرار داده ایم.
تفکرات، احساسات، هیجانات و رفتار ما از مغز آغاز و شکل می گیرد. یکی از کارکردهای مهم نوروترانسمیترها، ایجاد ارتباط بین نرون های مغزی است. اوکسی توسین یکی از همین نزوترانسمیترهاست، که سبب ایجاد اعتماد می گردد، و البته جزو نوروترانسمیترهای مهمی است که سیستم پاداش مغز (brain reward system) را شکل می دهند.
زمانی که اوکسی توسین در مغز ما کاهش پیدا می کند، یکی از اولین حس هایی که در ما ایجاد می شود، حس بی اعتمادی است. نتیجه آن هم احساس خستگی، بی هم ریختگی ذهنی، آشفتگی و سردرگمی، استرس و اضطراب، ضعف سیستم ایمنی بدن، بی اعتمادی نسبت به دیگران و ایجاد سوء ظن و سوء تفاهم است!
البته این دو اثر متقابل دارند. یعنی اکسی توسین سبب بی اعتمادی شده و فضای بی اعتمادی نیز متاسفانه سبب کاهش این نروترانسمیتر مهم و حیاتی می شود. در پژوهش های متعددی که در بعضی از دانشگاه ها از جمله آکسفورد و هاروارد انجام شده تداوم چنین وضعیتی سبب نابودی آن سازمان گردیده است.
اکنون سازمان یا شرکتی را در نظر بگیرید که در مجموعه آن (مدیریت و کارکنان ) از سطح ناکافی اکسی توسین برخوردارند. فکر می کنید نتیجه آن چیست؟
در فضایی که انسان ها به هم اعتماد نداشته باشند. در بهترین حالت می توان امور سازمان / شرکت را گذراند. اما اولین شوک سیاسی یا اقتصادی می تواند تمام کننده آن مجموعه باشد.
پژوهش ها حاکی از آن است که زمانیکه اعتماد سازمانی بالا باشد نتایج ذیل حاصل می شود :

• 50% درصد بهره وری بیشتر
• 40% جابجایی و خروج کمتر سرمایه انسانی
• 106% انرژی بیشتر کارکنان در محیط کار
• 74% استرس کمتر
• 29% سطح رضایت از زندگی
  اکنون که که با مزیت های این نروترانسمیتر مهم آشنا شدیم چگونه آن را افزایش دهیم؟
  از دو جنبه به این موضوع نگاه کنیم:
  1- نگاه سازمانی، یعنی مدیران چگونه می توانند اعتماد را از طریق راهکارهای سازمانی افزایش دهند؟
  2- نگاه فردی، یعنی چگونه خودمان می توانیم سبب افزایش این ماده جادویی در مغزمان شویم؟

از نگاه سازمانی، قدردان همدیگر باشید. برای هر حرکتی که کارمند یا همکار ما انجام می دهد از او تشکر کنید. قدردانی و مهم جلوه دادن کارهای دیگران – هر چند کوچک و جزئی – سبب افزایش اکسی توسین و در نتیجه اعتماد می گردد. از طرف دیگر ایراد گرفتن و دیدن ضعف ها را کنار بگذارید، این یک موضوع کاملا جدی است. اگر دنبال ایراد گرفتن باشید، اولین نتیجه آن از کارافتادن سیستم پاداش مغز خود شماست.
با توجه به اینکه مغز ما می تواند روی خطرات و از جمله ضعف های خودمان و دیگران تمرکز کند. نتیجه بی اعتمادی و کم شدن اکسی توسین فعال شدن تهدید (threat) مغز و نتیجه آن آشفتگی ذهنی و مغزی، کاهش عملکرد و … می شود بنابراین ذهن خود را سیم کشی مجدد ( rewire) کنید. هر زمان مغز ما به سمت مساله منفی هدایت شد سریع آن را متوقف و روی جنبه های مثبت آن متمرکز شویم.
استرس زیاد و شدید دشمن اکسی توسین است. می توانید با کارمندی که عملی اشتباه انجام داده وارد چالش استرسی در حد میانه شوید. اشتباه خود را بعنوان یک فرصت یادگیری از اشتباه تلقی کند. بجای آنکه او را منکوب و شخصیت او را به چالش بکشید به او نشان دهید که در صورت عمل مثبت می توانست شاهد چه نتایج مثبتی برای خود و دیگران باشد.
مدیتیشن روزانه، بروزاحساسات، گذارندن وقت با دوستان و همکاران و … در افزایش اکسی توسین موثر است.