فردین آقابزرگی، کارشناس بازارهای مالی، با انتقاد صریح از رویکرد تصمیم‌گیران به تعطیلی معاملات بورس در جریان جنگ اخیر، این اقدام را بزرگ‌ ترین ضربه به اعتماد عمومی در سال‌ های اخیر توصیف کرد. او هشدار داد که چنین تصمیماتی نه تنها موجب فرار نقدینگی از بازار می‌ شود، بلکه تابوی توقف بازار به‌ عنوان یک راه‌ حل فوری در هر بحران را تثبیت می‌ کند. وی گفت: «وقتی این باب باز شد که هر اتفاقی بیفتد ممکن است بورس را متوقف کنیم، سهام‌داران با اولین تهدید، دنبال نقد شدن می‌روند، حتی با ضرر.» به باور آقابزرگی، سیاست تزریق نقدینگی برای جلوگیری از افت قیمت‌ها نیز نه‌تنها ناکارآمد، بلکه در شرایط فعلی که دولت با ناترازی شدید مالی مواجه است، غیرقابل دوام و حتی مضر است. او تأکید می‌کند که «بازار تصنعی و دستوری را قبول نداریم» و به جای توقف بازار، باید با ابزارهایی چون کاهش دامنه نوسان یا افزایش حجم مبنا، فرآیند اصلاح قیمت را کنترل‌شده و تدریجی کرد، نه اینکه با بستن درهای بازار، فضای بی‌اعتمادی را عمیق‌تر کنیم.

****

جماران نوشت؛ فردین آقابزرگی، کارشناس اقتصادی و بازارهای مالی،با اشاره به افت گسترده شاخص‌ها در بازار بورس پس از بازگشایی معاملات، اظهار داشت: بعد از جنگ ۱۲ روزه، بورس و سهام شروع به کار کردند. از نظر من علت اصلی شوک منفی ‌ای که در حال حاضر در بازار می‌ بینیم، روش ناصحیح و نابجایی بود که از سوی مقامات در راس تصمیم‌گیری اتخاذ شد. این تصمیم‌گیری لزوما به سازمان بورس، وزارت اقتصاد یا دولت برنمی‌گردد؛ بلکه مجموعه‌ ای از اتاق‌های فکری هستند که مصالح را به ترتیبی به اجرا درمی‌آورند که لزوما مبتنی بر منطق اقتصادی یا تحلیل تخصصی آن حوزه نیست.

حرکت اشتباه از جایی آغاز شد که معاملات سهام را به‌طور کامل بستند

وی با اشاره به شیوه مواجهه بازارهای بین‌المللی با بحرانها گفت: این حرکت اشتباه از جایی آغاز شد که معاملات سهام را به‌طور کامل بستند. واقعیتی که وجود دارد این است که در تمام بورس‌ های دنیا، اتفاقات غیرمترقبه و هیجانی مانند ۱۱ سپتامبر، پاندمی کرونا یا آغاز جنگ عراق، اگرچه شو‌های مقطعی بودند، اما در همان لحظات اولیه، همه در جریان قرار می‌ گیرند که یک ریسک سیستماتیک به بازار وارد شده و تصمیمات معاملاتی خود را بر همان اساس تنظیم می‌کنند.

جو فعلی بازار تا حد زیادی تحت تاثیر تهدید به تکرار توقف ‌های طولانی ‌مدت است

این کارشناس بازار سرمایه با انتقاد از طولانی شدن توقف معاملات گفت: طولانی شدن توقف بورس ، به‌ ویژه سهام، در شرایطی که همزمان معاملات اوراق بدهی و صندوق‌ ها نیز متوقف شده بود، از نظر من حرکتی ناصحیح بود. جو فعلی بازار تا حد زیادی تحت تاثیر تهدید به تکرار توقف ‌های طولانی ‌مدت است. وقتی این تابو شکسته شد که هر اتفاقی بیفتد ممکن است بورس متوقف شود، برخی فعالان بازار که نقدینگی آنها در سهام قفل شده، دیگر اعتماد لازم را ندارند. خوشبختانه صندوقهای سرمایه‌گذاری با یک هفته تاخیر باز شدند، اما سهام‌داران که امکان فروش نداشتند، با ریسک نقدشوندگی بالا مواجه شدند. این وضعیت، از نظر من، بزرگ ‌ترین تهدید فعلی بازار است و بخش آزاردهنده ماجرا نیز همین کاهش اعتماد عمومی است.

آقابزرگی با اشاره به تضعیف اعتماد بازار تصریح کرد: تصمیم به تعطیلی بورس، به‌خصوص در ابتدای بحران، باعث شد بسیاری امیدی به بازگشت سریع بازار نداشته باشند. حالا هم کسانی که در صف فروش ایستاده‌اند، با این پیش‌فرض عمل می‌ کنند که اگر مجددا اتفاقی بیفتد، امکان دارد بازار دوباره تعطیل شود. بنابراین برای جلوگیری از گرفتار شدن، ترجیح می‌دهند سهام خود را ، حتی با ضرر، بفروشند و از بازار خارج شوند.

وی تاکید کرد: این تصمیم نه‌ تنها غیرکارشناسی بود، بلکه حاصل رویکرد اتاق‌ های فکر مصلحت‌اندیشی است که بدون ارزیابی دقیق تبعات اقتصادی تصمیم‌گیری می‌کنند.

نقد سیاست تزریق نقدینگی

آقابزرگی درباره سیاست‌ های حمایتی و تزریق نقدینگی برای حفظ شاخص‌ ها اظهار داشت: اگر انتظار داشته باشیم، به‌عنوان مثال، سود یک شرکت کاهش پیدا کند و بعد برای جلوگیری از افت قیمت‌ها وارد عمل شویم، اشتباه‌ترین تصمیم ممکن را گرفته‌ایم.

حمایت ۶۵ هزار میلیاردی در سال ۹۹ مانع اصلاح بازار نشد

 نمی‌ توان با پول‌ پاشی از خروج سهام‌ داران جلوگیری کرد

وی با اشاره به تجربه مشابه در سال ۱۳۹۹ گفت: بعد از افت شدید قیمت‌ ها در مرداد ۹۹، در نیمه دوم همان سال، جلسات، کمیسیون‌ ها و اتاق‌های فکری متعددی برای حمایت از بازار شکل گرفت. حدود ۶۰ تا ۶۵ هزار میلیارد تومان از منابع نهادهای سرمایه‌گذاری صرف حمایت از بازار شد، در حالی که اصل ماجرا، یعنی افزایش بی‌ رویه قیمت ‌ها و رشد غیرواقعی نسبت  P/E، نیاز به اصلاح داشت. وقتی سودآوری شرکت‌ ها افت می ‌کند، ما چطور انتظار داریم که صرفا با تامین نقدینگی مانع کاهش قیمت ‌ها شویم؟ یا وقتی در شرایط جنگی، تهدیدی به ‌وجود می‌آید، سهام‌ دار به ‌طور طبیعی به‌ دنبال فاصله گرفتن از بازار و حفظ سرمایه خود است. نمی ‌شود گفت هیچ اتفاقی نیفتاده و صرفا با تزریق منابع او را در بازار نگه داشت.

اگر هم حمایتی صورت بگیرد، کاملا مقطعی است

بازار تصنعی و دستوری را نمی ‌توانیم بپذیریم

آقابزرگی خاطرنشان کرد:  دولت با این میزان ناترازی‌های متعدد و بدهی ‌های بالا روب‌رو است،  با این شرایط، دولت نه توان و نه اولویتی برای حمایت بلندمدت از بازار سرمایه ندارد. اگر هم حمایتی صورت بگیرد، کاملا مقطعی است و نه‌تنها در بلندمدت اثر ندارد، بلکه می ‌تواند ناترازی‌ ها را در بازار سرمایه هم افزایش دهد. بازار تصنعی و دستوری را نمی ‌توانیم بپذیریم. وقتی واقعا اتفاقی نظیر کاهش تولید در شرکت ها، محرومیت از صادرات یا افزایش قیمت تمام ‌شده رخ داده، نباید انتظار داشته باشیم که با تزریق پول بتوانیم جلوی اصلاح بازار که حرکت طبیعی آن است را بگیریم.

راهکار جایگزین: شفافیت و روان‌ سازی معاملات

آقابزرگی در پایان تأکید کرد: بهترین راهکار در مواجهه با چنین بحران‌ هایی، نه توقف بازار، بلکه مدیریت هوشمندانه آن است. از نظر من کاهش دامنه نوسان قیمت یا افزایش حجم مبنا می ‌تواند مفید باشد؛ چرا که باعث می‌شود افت قیمت‌ ها کندتر رخ دهد. اما بازار نباید متوقف شود. توقف معاملات، بیشترین ضربه را به اعتماد عمومی وارد می‌کند.