محمد جواد باورسادی
استقلال دانشگاه یکی از ارکان اساسی توسعه علمی و فرهنگی هر کشور است. دانشگاه به‌عنوان نهاد تولید دانش، زمانی می‌تواند مأموریت خود را به‌درستی انجام دهد که از هرگونه نفوذ بیرونی مصون باشد و مدیریت آن بر اساس معیارهای علمی، تخصصی و منطبق بر شأن دانشگاهیان صورت گیرد. در این میان، انتصاب رئیس دانشگاه به‌عنوان بالاترین مقام اجرایی آن، موضوعی کلیدی است که باید با در نظر گرفتن اصول استقلال علمی، شایسته‌سالاری و احترام به نظر اعضای هیئت‌علمی و جامعه دانشگاهی انجام شود.
انتخاب رئیس دانشگاه نیز، صرفاً یک تصمیم اداری یا سیاسی نیست، بلکه تصمیمی سرنوشت‌ساز برای مسیر علمی و پژوهشی آن دانشگاه است که بر این اساس، دانشگاهیان به‌عنوان صاحبان اصلی دانشگاه باید در تصمیم‌گیری‌های کلان مدیریتی، از جمله انتخاب رئیس دانشگاه، نقش مؤثری داشته باشند.
نظام آموزش عالی زمانی پیشرفت می‌کند که مدیران آن مورد قبول جامعه علمی باشند و بتوانند با جلب اعتماد اعضای هیئت‌علمی، دانشجویان و کارکنان دانشگاه، سیاست‌های خود را اجرا کنند.دخالت‌های غیرعلمی در انتخاب رئیس دانشگاه، استقلال علمی را خدشه‌دار کرده و به افت کیفیت آموزشی و پژوهشی منجر خواهد شد.
استاندار نیز، به‌عنوان نماینده عالی دولت در استان، وظایف گسترده‌ای در حوزه مدیریت اجرایی و هماهنگی امور استانی دارد، اما بر اساس قوانین جاری، انتخاب و انتصاب رئیس دانشگاه، در حوزه وظایف مستقیم او قرار ندارد و مطابق ماده ۴ مصوبه «آیین‌نامه جامع مدیریت دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری» مسئولیت تعیین رئیس دانشگاه بر عهده وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است که این فرآیند را معمولاً با نظرخواهی از هیئت‌امنا و اعضای هیئت‌علمی انجام می‌دهد و مطابق ماده ۸ وظایف و اختیارات استانداران مصوب ۲۸ مهر ۱۳۷۷، استاندار می‌تواند به‌عنوان یک مقام اجرایی، دیدگاه‌های خود را درباره هماهنگی دانشگاه با برنامه‌های توسعه‌ای استان مطرح کند، اما این امر نباید منجر به تحمیل گزینه‌ای خاص بر دانشگاه شود.
تأکید قوانین بر استقلال دانشگاه‌ها نشان‌دهنده این است که نباید فرآیند انتخاب رئیس دانشگاه به سلیقه‌های سیاسی و اجرایی مقامات محلی گره بخورد.و اصل استقلال دانشگاه‌ها در اسناد و قوانین مختلف مانند ماده ۵ قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم و… مورد تأکید قرار گرفته و از طرف دیگر اساسنامه دانشگاه‌ها و مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی که فرآیند انتخاب رئیس دانشگاه را به نظر وزارت علوم و هیئت‌امنا محدود کرده و از دخالت‌های خارج از دانشگاه جلوگیری می‌کند و برای ارکان دیگر در نهایت تخفیف نقش هماهنگی و پیشنهاد قائل میشود.
لذا شایسته و بایسته است نسبت به اهمیت حفظ جایگاه مستقل دانشگاه توجه ویژه داشته باشیم و از قربانی شدن نهاد دانشگاه، که موتور محرک توسعه جامعه است، در معاملات جناحی یا پرداخت دیون سیاسی جلوگیری نماییم. و همچنین این موضوع ایجاب می کند که وزیر محترم علوم نسبت به ضمانت اجرای قوانین و حفظ استقلال نهاد دانشگاه، با تاکید بر نظرات نهاد های دانشگاهی اعم از تشکل های دانشجویی و اساتید، حساسیت ویژه ای به خرج داده و مدیران دیگر از نقض قانون، و ایجاد اخلال در فرآیند استقلال دانشگاه جدا بپرهیزند.
